Parlementaire vraag

Wanneer je een tablet, smartphone of computer koopt in een winkel wordt er vaak ook een bijkomende verzekering aangeboden. De Ombudsman van Verzekeringen geeft aan op basis van het jaarverslag 2020 dat er over deze verzekeringen heel wat vragen binnenkwamen. De verkopers van de winkels zijn wel gespecialiseerd in elektronica maar hebben slechts een beperkte kennis van verzekeringen. De onderschrijvingsvoorwaarden van deze verzekeringen blijven problematisch, ondanks de introductie van de "nevenverzekeringstussenpersonen" in de wetgeving in 2018.

Een vaak gehoorde klacht bij consumenten is dat ze onder druk werden gezet om een verzekering af te sluiten zonder dat ze op de hoogte waren van de voorwaarden en de inhoud van het contract. Sommige consumenten melden zelfs dat ze een bankdomiciliëring moesten ondertekenen onder een administratief voorwendsel en dat ze pas bij de eerst inhouding het bestaan van de verzekering vaststelden. Praktijken die toch wel de wenkbrauwen doen fronsen.

Net als in 2019, is het bijzonder moeilijk voor de consument om van zo'n contract af te geraken. Het zou zelfs een opdracht op zichzelf zijn om in contact te kunnen komen met de verantwoordelijke verzekeringsondernemingen. Het wordt tijd dat we paal en perk stellen aan deze verkooptechnieken.

1. Kan u de cijfers met betrekking tot het aantal meldingen, controles, inbreuken en sancties toelichten van de afgelopen vijf jaar tot op heden met betrekking tot gsm verzekeringen? Welke evoluties stelt u vast? Welke conclusies neemt u op basis van deze gegevens?
2. Heeft u reeds een overleg georganiseerd met de betrokken sectoren over deze problematiek? Indien ja, welke organisaties en instellingen werden betrokken? Wat was het resultaat van het overleg? Indien niet, wanneer plant u dit te doen?
3. Welke initiatieven zal u nemen om deze verkooptechniek van verzekeringen beter te reguleren?
4. Hoe zal u ervoor zorgen dat misleidde consumenten eenvoudig alsnog afstand kunnen nemen van het aangegane contract?
5. Welke initiatieven zal u in overleg met de betrokken sectoren nemen om nevenverzekeringstussenpersonen beter op te leiden en te informeren over de producten die ze verkopen?
6. Welke initiatieven zal u nemen om de consument te sensibiliseren over deze gsm verzekeringen?
7. Bent u bereid een checklist in te voeren die nevenverzekeringstussenpersoon samen met de potentiële klant dient te overlopen en in te vullen om vooraf de nood en de behoefte van de klant in kaart te brengen met betrekking tot de mogelijke aan te gane verzekering?

Antwoord op 2 oktober 2021

Ik kan u meedelen dat het meeste recente jaarverslag van de Ombudsman van de Verzekeringen meldt dat het aantal klachten over gsm verzekeringen in 2020 opnieuw is gestegen. Dergelijke verzekeringen worden vaak aangeboden door tussenpersonen die verzekeringsactiviteiten verrichten naast hun hoofdberoepsactiviteit.

In België vloeien de voor de nevenverzekeringstussenpersonen geldende regels voort uit de Europese richtlijn over verzekeringsdistributie (de IDD-richtlijn), die in Belgisch recht is omgezet bij de wet van 6 december 2018 tot wijziging van de wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen. De IDD-richtlijn voorziet in een inschrijvingsplicht voor neven-verzekerings-tussenpersonen, behalve voor deze die verzekeringsproducten distribueren waarvoor de jaarlijkse premie minder dan 600 euro bedraagt, en waarvan de gedekte risico's beperkt zijn. Omdat een jaarlijkse premie van 600 euro een aanzienlijk bedrag is voor een verzekeringscontract voor een goed of dienst die door een neven-verzekerings-tussenpersoon wordt verkocht, heeft de Belgische wetgever bij de omzetting van de IDD-richtlijn beslist om dat bedrag tot 200 euro te beperken.

Op basis van de Europese regeling zijn de nevenverzekeringstussenpersonen - die zijn vrijgesteld van de verplichting om zich bij de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) te laten inschrijven - ook vrijgesteld van de naleving van de gedragsregels uit de wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen. Zij moeten daarentegen wel de regels van Boek VI van het Wetboek van Economisch recht naleven, en zich dus onder meer van alle oneerlijke handelspraktijken onthouden.

Toch moeten de verzekeringsondernemingen en de verzekeringstussenpersonen die samenwerken met nevenverzekeringstussenpersonen (die van de inschrijvingsplicht zijn vrijgesteld), erop toezien dat de gedragsregels worden nageleefd. De verzekeringsondernemingen en de verzekeringstussenpersonen moeten er met name voor zorgen dat de cliënt enkel producten aangeboden krijgt die met zijn verlangens en behoeften overeenstemmen. En dat de distributeurs de belangrijkste kenmerken van de verzekeringsproducten die zij distribueren, niet alleen kennen, maar ook kunnen toelichten.

De Belgische wetgever heeft deze laatste verplichting bij de omzetting van de IDD-richtlijn toegevoegd nadat was vastgesteld dat de vrijgestelde neven-verzekerings-tussenpersonen niet altijd in staat zijn om de verzekeringsproducten aan de cliënten toe te lichten.

In 2015 en 2019 heeft de FSMA een onderzoek verricht naar de gsm verzekeringen om te controleren of de, bij de commercialisering van die verzekeringen, gebruikte documenten overeenkomstig de wetgeving inzake verzekeringen en inzake informatieverplichtingen waren opgesteld. Het onderzoek wees uit dat de algemene voorwaarden niet altijd even duidelijk en begrijpelijk zijn opgesteld. Verder bleek dat, in de publiciteit, de voordelen van de verzekering al te zeer worden benadrukt, zonder dat daarbij ook correct, duidelijk en evenwichtig wordt ingegaan op de risico's of voorwaarden. Na tussenkomst van de FSMA hebben de gecontroleerde verzekeraars hun contracten en andere documenten aangepast om de vastgestelde tekortkomingen te verhelpen.

Tot slot wordt opgemerkt dat, als in België gsm verzekeringen worden gedistribueerd via vrije dienstverlening door distributeurs die onder het recht van een andere EER-lidstaat ressorteren, de toezichthoudende autoriteit van die lidstaat bevoegd is voor het toezicht op de regels van de IDD-richtlijn. Gelet op de stijging van het aantal klachten over gsm verzekeringen die de voorbije jaren werd vastgesteld, zal ik mijn diensten vragen om een overlegronde met de betrokken beroepsverenigingen te organiseren om de eventueel te nemen bijkomende maatregelen te identificeren en zo de financiële consumenten nog beter te beschermen voor dergelijke producten.