Interview Hein Lannoy
Maatschappelijke systeemrisico’s:
rol van verzekeringsmakelaar essentieel
U vertellen dat verschillende actuele thema’s met een directe of indirecte link naar de verzekeringssector momenteel de media beheersen, is een open deur intrappen. Voeg daarbij het nieuwe Assuralia-jaarverslag en als manna uit de hemel, dient een arsenaal aan vragen zich aan voor een boeiend interview met Hein Lannoy, gedelegeerd bestuurder van Assuralia.
Overstromingen
Het belang van partnerships tussen de overheid en de verzekeringsmaatschappijen om toekomstige natuurrampen verzekerbaar te houden: hoe zien jullie én de overheid dit concreet?
Hein: Misschien eerst even herhalen hoe belangrijk het is om te streven naar dit partnership. We weten immers allemaal dat verzekeringstechnieken werken via mutualisering. Om risicio’s op een correcte manier te mutualiseren moet je dat ook kunnen doen tegen een aanvaardbare prijs, in dit geval de verzekeringspremie. Nu, natuurrampen, zoals de voorbije overstromingen, kunnen dit principe dermate impacteren dat het verzekeren van deze risico’s niet meer haalbaar en via de doorsnee verzekeringstechniek onbetaalbaar is. Daarom moeten we zoeken naar een partnership waarbij we een politieke afweging moeten maken over waar we maatschappelijk met dit risicio naar toe willen? Er zijn immers niet alleen de overheid en de verzekeringsmaatschappijen maar natuurlijk ook de verzekerden. Je kunt je hierbij de vraag stellen of overheid en verzekeringsmaatschappijen alle risico’s voor de volle 100% kunnen blijven dekken? Denken we maar aan natuurrampen maar ook aan andere systeemrisico’s in dit land.
Ja dus, het is onze maatschappelijke opdracht om zoveel mogelijk risico’s te verzekeren. De hamvraag is hoever je hierin meegaat? Zonder partnership van de overheid wordt de premie onbetaalbaar of is het gewaarborgd bedrag te laag om de recente
⤴️
overstromingsschade te vergoeden. Stel dat we het afgelopen jaar enkel hadden betaald waartoe we wettelijk verplicht waren, had dit niveau zeker niet volstaan voor een totale schadeloosstelling. Een partnership met de overheden, niet enkel de Federale maar ook de Vlaamse en alle andere regionale overheden blijft dus onontbeerlijk. Hoe dat we dat concreet zien? Welnu, we leven in een complex land waar de verzekeringssegmentering op het Federale niveau zit terwijl het beheer van dossiers van natuurrampen bij de regio’s ligt. Ik denk dat het dus ontzettend belangrijk is, vermits het anders niet haalbaar zal zijn, om zowel op Federaal als regionaal niveau naar een partnership te streven. Er zijn verschillende pistes denkbaar om dit te realiseren. Zo bijvoorbeeld de bestaande natuurrampenfondsen op regionaal niveau als tweede pijler en daarboven de Federale overheid die met een eigen engagement komt zoals een herverzekering of een fonds. Dit zijn allemaal modaliteiten die zullen moeten besproken worden maar hiermee is alvast de blauwdruk geschetst van waar we naar toe moeten.
Ook niet onbelangrijk is bijvoorbeeld de rol van een toezichthouder als de Nationale Bank die hier kan fungeren als een gepriviligeerde partner omdat zij moeten toezien op de prudentiële impact bij de verzekeringsmaatschappijen wat zeker niet te verwaarlozen is. Als je ziet welke bedragen onze verzekeringsmaatschappijen hebben moeten voorschieten aan het Waals gewest, was dit voor sommige maatschappijen toch niet zo evident om ettelijke miljoenen op zo’n korte termijn te prefinancieren. Dan is het ook niet zo onlogisch dat een toezichthouder als de Nationale Bank over onze schouders meekijkt en meezoekt naar oplossingen.
"Ja dus, het is onze maatschappelijke opdracht om zoveel mogelijk risico’s te verzekeren."
Zijn er oplossingen op Europese schaal mogelijk? Met het Franse systeem als referentie?
Hein: Ofwel kan je kijken naar hoe andere lidstaten afzonderlijk werken zoals in Frankrijk met een nationaal fonds. Anderzijds kunnen we van één groot Europees fonds alleen nog maar dromen omdat dit politiek nog niet haalbaar is.
We hebben dit al kunnen vaststellen bij de pandemie waar toen naar Europa werd gekeken voor een oplossing in de vorm van een toekomstige pandemieverzekering. Je zit hier ook met een vergelijkbaar systeemrisico waarbij de verzekeringsmaatschappijen best bereid zijn om inspanningen te doen maar dit zal evenmin lukken zonder een goed partnership met de overheden.
Zo is er vorig jaar tussen de lidstaten wel al eens gekeken of er geen mogelijkheid was tot oprichting van een tegemoetkomingssysteem voor natuurrampen maar daar was duidelijk geen draagvlak voor. Immers, per land zijn de risico’s niet dezelfde. Denken we maar aan overstromingsgevaar in landen waar dit pertinent minder voorvalt en deze landen minder geneigd zijn om in zo’n systeem mee te stappen. Maar vanuit theoretisch standpunt blijf ik het idee wel genegen.
Duurzaamheid Dit thema heeft op Europees niveau een zeer hoge prioriteit gekregen waarvan een actieplan hetwelke over de komende jaren wordt uitgerold, het concrete bewijs is. Europa kijkt hierbij ook naar de verzekeringssector aangezien zij de kapitaalstromen meer willen heroriënteren richting economische activiteiten die duurzaamheid nastreven.
Dit zal er toe leiden dat er een categorisering komt van spaar-en beleggingsverzekeringen met bijvoorbeeld een grijze, lichtgroene en donkergroene rangorde.
De verzekeringsmakelaars gaan hiermee rekening kunnen houden in het kader van hun advies voor zover er duidelijk informatie komt vanuit de verzekeringsmaatschappijen. Welke stappen hebben de maatschappijen hier ondertussen in genomen?
Hein: Er wordt inderdaad zeer sterk gekeken naar de verzekeringssector maar ook de banksector waarbij Belgische en Europese overheden een aantal beleidsmatige kwesties delegeren aan de financiële sector en men daar vervolgens met zeer concrete richtlijnen of verordeningen komt aanzetten. Denken we bijvoorbeeld maar aan de witwasreglementering waarbij aan de financiële sector een zeer zware verplichting werd opgelegd om een maatschappelijke kwestie te gaan oplossen. Eigenlijk zie je inzake duurzaamheid hetzelfde. Ook daar wordt een belangrijke taak opgelegd aan de financiële sector om naar grotere duurzaamheid te streven.
Als maatschappelijke sector willen wij deze rol zeker vervullen maar ook daar moet er gestreefd worden naar een partnership met de overheden. Johan Thijs, voorzitter bij Febelfin, liet zich recent nog ontvallen dat vanwege de enorme, verantwoordelijke rol die de financiële sector krijgt toegewezen in maatschappelijke debatten zoals onder meer duurzaamheid, dit in overleg en in vertrouwen met overheid en toezichthouders moet kunnen, eerder dan met dwangmatige richtlijnen. De loyaliteit mag hierin van twee kanten komen.
De realisatie van de aangehaalde categorisering met 2 augustus als streefdatum wordt nog ’n zware deadline voor de verzekeringsondernemingen en dus ook voor de verzekeringsmakelaar.
⤴️
Aldus mogen we toch hopen op enige proportionaliteit van de overheid en de toezichthouders alsook pragmatisme temeer een aantal Europese richtlijnen nog niet gestroomlijnd zijn. Zeker qua deadlines en de manier waarop de verschillende stappen elkaar opvolgen, is niet coherent wat eigenlijk de oefening loodzwaar maakt om tegen 2 augustus in regel te zijn.
Desondanks zijn onze verzekeringsondernemingen zich intensief aan het voorbereiden. Nu, om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen, is er binnen Assuralia met alle verzekeringsmaatschappijen overleg en zijn er opleidingen opgestart, temeer de materie bijzonder complex is. Zeker voor kleinere verzekeringsondernemingen is zo’n overleg nuttig om te zorgen dat we tegen 2 augustus allemaal klaar zijn. Vanaf dan hebben we ook ten aanzien van verzekeringmakelaars een rol te vervullen, namelijk de nodige informatie en instructies te bezorgen zodat ook zij vervolgens hun verantwoordelijkhied in deze maatschappelijke kwestie kunnen opnemen.
Het zal hier evenwel niet bij stoppen want de volgende stap gaan de niet-levensverzekeringen zijn waarbij bedrijven die niet duurzaam te werk gaan bijvoorbeeld minder gunstige financiële voorwaarden zullen krijgen. Dan pas gaat de financiële sector als een echt wapen gebruikt worden om bedrijven tot duurzaamheid te dwingen door anders financiële mogelijkheden en condities te beperken.
Niemand is tegen de algemene filosofie van het klimaatakkoord van Parijs, ook niet binnen onze sector, door onder meer de heroriëntatie van kapitaalstromen. Anderzijds, dat de verzekeringsmakelaars al vanaf 2 augustus 2022 voor wat betreft de spaar- en beleggingsverzekeringen dienen rekening te houden met de duurzaamheidsvoorkeuren van klanten terwijl de verzekeringsondernemingen de hiervoor benodigde info “pas” vanaf 1 januari 2023 ter beschikking moeten kunnen stellen, kan tellen qua timing.
Hein: Het goede nieuws en tegelijk ook slechte nieuws is dat de toezichthouders een beetje in hetzelfde schuitje, met hetzelfde probleem zitten en ze ook nog niet weten hoe het ene zich tot het andere zal verhouden. Dus ja, de verzekeringsmaatschappijen zullen dit ook naar godsvrucht en vermogen tegen 2 augustus trachten klaar te hebben maar dit zal nog verre van perfect zijn. We rekenen er dan ook op dat hierbij, zoals reeds aangehaald, enig pragmatisme en proportionaliteit aan de dag zal gelegd worden.
Nog zo’n vraagteken is welk aanbod er op 2 augustus al zijn? Wat mag de consument tegen dan verwachten? Om nog maar te zwijgen van tak 23, waar aan beleggingsfondsen vaak nog, als een soort van ketting, een resem achterliggende fondsen gekoppeld zijn. Hoe gaan we dit uitleggen?
Wat het belangrijkste dan zal zijn, is dat we de consument correct informeren over wat ze mogen verwachten. Er zal een aanbod zijn maar in hoeverre dit aan het verwachtingspatroon zal beantwoorden met bijvoorbeeld het aanbieden van grijze of groene producten, kan nog niet ingeschat worden omdat de parameters én producten nog ontbreken. De verzekeringsmakelaar zal hierover dus zeer goed moeten communiceren naar zijn klanten.
Russische invasie in Oekraïne
Welke rechtstreekse maatregelen heeft de verzekeringssector genomen in het kader van de vluchtelingenstroom uit Oekraïne?
Hein: Buiten de verzekeringssituatie van de vluchtingen zelf, valt het in België al bij al nog mee in vergelijking met de collega’s van landen die grenzen aan Oekraïne. Binnen Insurance Europe zitten we ook samen met de Polen, Hongaren en Roemenen en die bekijken alles natuurlijk vanuit een ander hoek als wij. Immers, zij worden bijvoorbeeld geconfronteerd met heel veel Oekraïners die met hun voertuig de grens oversteken waarmee er ongevallen zijn en men niet weet hoe het waarborgsysteem werkt in Oekraïne. We hebben de situatie voor België nagetrokken, ondermeer voor de groene kaart, en voor wat ik hoor is dit onder controle.
Voor onze bedrijven die naar Oekraïne en Rusland exporteren is de situatie in Oekraïne verzekeringstechnisch gezien meer relevant. Immers, in de markt van de exportverzekeringen, die overigens een miljardenmarkt is, worden vandaag de bestaande contracten nog gehonoreerd maar voor nieuwe contracten zijn er hoge toeslagen vast te stellen.
Ook hebben we recent nog onderzocht in hoeverre vluchtingen in gastgezinnen verzekerd zijn binnen de BA-verzekering Familie of rechtsbijstandsverzekering, wat overigens werd bevestigd. Sommige verzekeringsmaatschappijen leveren hier trouwens extra inspanningen, hierover hebben we ook breed gecommuniceerd zodat gastgezinnen via onze website een handige checklist vinden.
⤴️
Welke onrechtstreekse effecten, zoals inflatie en rentes, zullen impact hebben op de verzekeringsmarkt?
Hein: Het is logisch dat hoge inflatie en hogere rentes een impact zullen hebben. Kijk maar naar welke impact de Abex-index nu al heeft op de brandverzekering. We volgen dit dus zeker van nabij op.
We kijken hierbij niet enkel naar de beleggingen maar ook langs de passiefzijde naar de reserveringen, zeker deze op lange termijn en de daarbij horende verplichtingen, met name van de arbeidsongevallenverzekering. Ook de toezichtshouder kijkt natuurlijk mee naar de mogelijk potentiële impact van dit alles.
Hogere inflatie betekent misschien ook wel hogere rentes wat dan langs de actiefzijde weer nieuwe oppportuniteiten biedt, dus het verhaal is wel genuanceerd.
Cyberrisico´s en verzekeringen
Beschikken de verzekeringsmaatschappijen reeds over voldoende betrouwbare data om dit risico voldoende te becijferen?
Hein: Betrouwbare data is nog in onvoldoende mate voorhanden om de verzekeringsmaatschappijen toe te laten een passende verzekering aan te bieden. Aangezien het onze corebusiness is om voor maatschappelijke risico’s een aangepaste dekking te voorzien, is dit een topic dat op tafel blijft liggen en in hoge mate afhangt van de maturiteit van onze bedrijven inzake cybersecurity. Vandaag blijft dit een risico dat zeer moeilijk te bevatten en te mutualiseren is. Het blijft weliswaar een proces in wording en ik sluit niet uit dat er op een gegeven moment voldoende verzekeringsaanbod zal zijn maar vandaag is deze markt dus nog onvoldoende matuur en is er onvoldoende data om een aangepaste verzekeringsdekking te bieden.
Hoe ziet u de verzekeringsmarkt van cyberverzekeringen in de toekomst? Immers, er zijn ook hier in België in het verleden al een aantal cyberverzekeringen gelanceerd maar deze werden na verloop van tijd toch afgevoerd.
Hein: Het hangt ook vaak van de herverzekeringsmarkt af. Als een herverzekeringsmaatschappij dit risico gaat uitsluiten, dan wordt het voor de Belgische verzekeringsonderneming moeilijk om dit risico nog te dragen.
Overigens zijn er ondertussen wel wat buitenlandse verzekeringsondernemingen die dit cyberrisicio voor hun rekening nemen. Ik ga er vanuit dat op termijn de markt hier ook matuur genoeg zal zijn maar momenteel is het nog een moeilijk gegeven.
⤴️
Klare taal
Met het project “Klare taal” wenst Assuralia de manier waarop verzekeringsmaatschappijen communiceren met klanten te verbeteren. Met welke actiepunten is en zal Assuralia aan de slag gaan en hoe ziet u hierbij de rol van de verzekeringsmakelaars?
Hein: We werken op verschillende fronten.
Ten eerste zijn we bezig met een vormingspakket als aanvulling op of onderdeel van het FSMA-basispakket voor mensen die in de verzekeringssector aan de slag willen maar evengoed van toepassing is voor de verzekeringsmakelaars. Van zodra mensen zijn gesensibiliseerd voor het probleem, zullen zij hierin een aantal richtlijnen vinden waarmee ze correct aan de slag kunnen. Maar daar alleen gaan we het probleem niet mee oplossen.
We zijn ook bezig in samenwerking met de verzekeringsondernemingen met het uitwerken van een eerste verklarende woordenlijst, een aanbeveling van de ombudsman overigens, wat ons moet toelaten een aantal concepten binnen de sector op een uniforme en laagdrempelige manier te verklaren voor de eindconsument. In de hoop natuurlijk dat dit glossarium bij onze leden ingang zal vinden en dat er een soort van gemeenschappelijke definities zullen gebruikt worden voor een aantal belangrijke begrippen die voor onze sector en in onze professionele taal relevant zijn.
Tenslotte hebben we onlangs een aantal aanbevelingen geformuleerd voor onze leden waarbij onder andere binnen elke verzekeringsonderneming een verantwoordelijke wordt aangeduid als ‘waakhond’ voor het correct gebruik van een politieke en zakelijke klare taal.
“Ook moeten we inzetten op onze reputatie die nu nog te vaak een negatieve connotatie oproept.”
Naast dit waakhondprincipe zullen we ook aan documentonderzoek doen. Zo hebben we recent nog het RSZ-document sterk verbeterd qua taalgebruik. Met de feedback van de ombudsman zullen we permanent blijven kijken waar we documenten kunnen optimaliseren in klaarheid en duidelijkheid.
Dit is overigens een dossier waarin de verzekeringsmakelaars een belangrijke rol zullen gaan spelen om dat zij het eerste aanspreekpunt zijn en voor het grootste deel de communicatie naar de klant verzorgen, in symbiose met het pakket aan hiervoor aangehaalde initiatieven .
Het lijkt dan ook voor de hand liggend dat hier vanuit de website abcverzekering.be ook zal op ingespeeld worden?
Hein: Da’s een apart verhaal. Immers, momenteel zijn we volop bezig met het moderniseren van alle Assuraliawebsites, dus ook abcverzekering.be. Bedoeling is om terug naar één centrale website te gaan waar zowel de professionelen als de consumenten terecht kunnen. De materie over “Klare taal” zal hierin eveneens geïntegreerd worden. Bedoeling is om dit project te realiseren in de loop van 2023.
Hoe zien jullie dit initiatief in het kader van of in verhouding met wikifin.be?
Hein: De FSMA juicht ons initiatief toe en derhalve zal een harmonisatie geagendeerd worden.
Voorts zijn we wat financiële vorming betreft, gefocust op alles wat pensioenen betreft. We hebben vorig jaar een aantal enquêtes gedaan waaruit blijkt dat over pensioenen, zijnde de tweede, derde en vierde pijler, er toch wel een gebrek is aan duidelijke informatie, zowel bij jongeren maar ook bij bij werkgevers.
Het actieplan dit jaar is om met potentieel andere stakeholders een campagne uit de grond stampen voor een doorgedreven, financiële educatie waarmee we hopen het grote wantrouwen over de tweede pensioenpijler bij de bevolking weg te nemen. Ten dele komt dit wantrouwen ook door de politieke instabiliteit met betrekking tot fiscaliteit en sociale zekerheid alsook door de complexiteit van de reglementering. Vandaar het belang om hierin te investeren en zo een aantal basisregels aan iedereen mee te geven.
⤴️
Ook van de kant van de werkgevers, is er een grote noodzaak om verder te sensibiliseren, zeker bij KMO’s. Daar stellen we vast dat de kennis zeer gering is. De realiteit is ook dat er daar natuurlijk de beperkte financiële middelen zijn om in het kader van sociaal overleg budgetten vrij te maken voor aanvullende pensioenen. Maar toch is een upgrade van de beperkte kennis, zo leerden ons de enquêtes, een must. Zodra de campagne klaar is, spreekt het voor zich dat we jullie op de hoogte brengen en hier verder mee in betrekken. War for talent Zowel bij verzekeringsmaatschappijen als bij verzekeringsmakelaars staan er heel wat vacatures open die moeilijk ingevuld geraken. Hoe kunnen we de instroom, in overleg met directe betrokken partners zoals hogescholen, terug aanwakkeren. Kunnen we vanuit het werkveld verdere initiatieven nemen? Hein: Dit probleem moet inderdaad aangepakt worden om in de toekomst maar ook vandaag al de instroom niet te laten opdrogen. Zowel op het niveau van verzekeringsmaatschappijen als bij tussenpersonen verneem ik dat zij geen nieuwe geschoolde krachten kunnen vinden. Maar ook ongeschoolde krachten met ambitie om de job op de werkvloer te leren, dienen zich nauwelijks aan. We zijn nu gestart met het betrekken van hogescholen, specifiek de studierichtingen marketing om met hen in een wedstrijdformule te gaan kijken hoe we werken in de verzekeringssector meer sexy en maatschappelijk meer relevant kunnen maken. Via deze weg denk ik dat we bij de jongere generaties de appetijt om in de verzekeringssector te gaan werken, terug kunnen aansterken. Ook moeten we daarbij inzetten op onze reputatie die nu nog te vaak een negatieve connotatie oproept. Het aspect communicatie is hier een cruciale factor om onder meer onze maatschappelijke rol beter in kaart te brengen. Neem nu de vele dossiers van de overstromingen van vorig jaar. Je krijgt daar als verzekeringssector een orkaan over je heen maar achteraf moet men erkennen dat we het er qua reputatie nog niet zo slecht van hebben afgebracht.
“Ik geloof in de meerwaarde van de verzekeringsmakelaars omdat zij zeer dicht bij de klanten staan, hun risico’s goed kunnen inschatten en beter dan wie ook, gepast advies kunnen verschaffen.”
Als je weet, gezien de miljarden euro’s schade, dat er bij de Ombudsman voor de Verzekeringen maar een 250-tal klachten zijn geweest. Dan mogen we besluiten dat de verzekeringssector en zeker de verzekeringsmakelaars in de regio goed werk hebben geleverd.
Slotsom
België is en blijft een typisch land voor wat verzekeringsbemiddeling door makelaars betreft. Hoe ziet u hun rol, vandaag en in de toekomst?
Hein: Ik val hier wellicht mee in herhaling maar het is daarom niet minder waar. Ik geloof in de meerwaarde van de verzekeringsmakelaars omdat zij zeer dicht bij de klanten staan, hun risico’s goed kunnen inschatten en beter dan wie ook, gepast advies kunnen verschaffen.
Tegelijkertijd gaan we de komen jaren ook rekening moeten houden met een verdere consolidatie van de sector. Dit heeft zowel zijn voor- als nadelen maar het grote voordeel van zo’n consolidatie is dat grotere kantoren nog verder kunnen professionaliseren en digitaliseren en wellicht nog beter hun onafhankelijkheid kunnen vrijwaren.
“De verzekeringsmakelaars hoeven dus zeker niet te vrezen voor hun job maar belangrijk is dat ze zich blijven concentreren op de aangehaalde meerwaarde voor hun klanten. “
Nog zo’n pijnpunt waar we oplossingen voor zoeken zijn de expertises. Niet enkel in de brandverzekering maar ook medische expertises zijn, zonder te willen veralgemeniseren, vaak voor verbetering vatbaar en wegen op onze reputatie.
We moeten ook nieuwe wegen durven bewandelen. Zo waren we recent aanwezig in Flanders Expo op REVA, een jobbeurs specifiek voor mindervaliden. We waren daar dus niet enkel om onze sector te promoten maar om tegelijk de mensen die de goesting en de vaardigheden hebben voor een job in de verzekeringen, een kans te geven en met open armen te ontvangen.
⤴️
België is en blijft hoe dan ook een makelaarsland. Elk jaar zijn de verwachtingen dat het aandeel van de directe verzekeringsmaatschappijen gaat stijgen, maar het tegendeel is waar. De verzekeringsmakelaars hoeven dus zeker niet te vrezen voor hun job maar belangrijk is dat ze zich blijven concentreren op de aangehaalde meerwaarde voor hun klanten. Voor de klant is het geen of/of verhaal, het moet een en/en verhaal zijn waar het digitale en fysieke hand in hand gaan.