BART CHIAU ADVISEERT GEHUWDEN EN SAMENWONENDEN

BEGUNSTIGINGSCLAUSULE 2.0

Als verzekeringsmakelaar wordt u samen oud met uw cliënten. U adviseert hen in elke nieuwe fase in hun leven en daar is trouwen of samenwonen met de liefde van hun leven, één van. Afhankelijk van de samenlevingsvorm waarvoor uw klanten gekozen hebben, is specifiek advies aangewezen. Als professor aan de UGent, trainer in de financiële sector en senior expert bij levensverzekeraar NN, waren we voor extra toelichting bij dhr. Chiau Bart aan het juiste adres, temeer hij recent zijn nieuwste boek “Trouwen of samenwonen” publiceerde. In het FVF-kantoor in Wommelgem deelde hij graag zijn kennis over deze boeiende materie.

Wat als klanten besluiten om te gaan samenwonen met hun levenspartner? Wat zijn dan de aandachtspunten voor de verzekeringsmakelaar? Bart Chiau: De verzekeringsportefeuille van een klant dient ten allen tijden afgetoetst te worden aan zijn of haar situatie. Gaat deze samenwonen, is het de taak van de verzekeringsmakelaar om onder- of overzekering te voorkomen. Zo zijn er bijvoorbeeld niet langer twee aparte familiale verzekeringen nodig. Ook zal de nieuwe partner in de BA-autoverzekering mogelijks als medebestuurder dienen te worden opgenomen. Veelal biedt een hospitalisatieverzekering via je werkgever ook de mogelijkheid om de gehuwde of wettelijk samenwonende partner mee te verzekeren aan een voordelig tarief. Maar wel steeds met de reflex van wat als de relatie stopt. In het voorbeeld met de hospitalisatieverzekering kan dan het noodgedwongen onderschrijven van een nieuw contract vanwege leeftijd en gezondheid zeer nadelig uitvallen. Zeker ook nuttig, in het bijzonder voor zij die feitelijk of wettelijk samenwonen, is een uitvaartverzekering. Immers, de langstlevende erft dan geen centen om de begrafeniskosten te betalen en is genoodzaakt om diens eigen financiën aan te spreken. Hiermee is het bruggetje naar het financieel uit de wind zetten van je levenspartner en kinderen gelijk gemaakt. Over welke tips en tricks beschikt de verzekeringsmakelaar om de klant vandaag maar ook tijdens de looptijd van een verzekeringscontract bij te staan? Bart Chiau: Belangrijk is dat de verzekeringsmakelaar eerst aan de klant gerichte vragen stelt om de juiste oplossingen aan te reiken. Dit kan ook commerciële opportuniteiten opleveren. Als je je klant, afhankelijk dus van zijn samenlevingsvorm, kan bevestigen in welke situaties er geen aanspraak kan gemaakt worden op de erfenis, is het aan de verzekeringsmakelaar om, als alternatief voor een testament of schenking, een levensverzekering voor te stellen. Overigens hoeft een verzekeringsmakelaar geen expert in fiscaliteit of erfrecht te zijn, maar toch een zekere basiskennis te hebben teneinde zich te kunnen onderscheiden. Heeft de veeleisende klant toch nood aan gespecialiseerde oplossingen, dan kan de verzekeringsmakelaar steeds bijkomende info inwinnen bij een notaris of de klant doorverwijzen naar een notaris.

Terugkomend op die financiële bescherming van de partner en de kinderen. Hoe verhouden de verschillen tussen gehuwden, wettelijke en feitelijke samenwonenden zich? De wetgever heeft hierin toch een nivellering doorgevoerd? Bart Chiau: De wetgever heeft hier inderdaad stappen ondernomen maar het probleem is dat al die domeinen op een verschillende snelheid zitten. Ben je gehuwd, wettelijk samenwond of minstens een jaar feitelijk samenwonend, dan betaal je in Vlaanderen dezelfde erfbelasting. Maar al te vaak gaat de klant er dan onterecht van uit dat dit ook zo is voor bijvoorbeeld erfrecht en overlevingspensioen. Ook zo met het vruchtgebruik: bij gehuwden geldt dit voor de volledige nalatenschap terwijl dit bij wettelijke samenwonenden enkel geldt voor de woning en de inboedel. Feitelijk samenwonenden hebben in deze geeneens recht op vruchtgebruik!

Misschien minder dramatisch maar ook het stopzetten van een relatie heeft naast de emotionele ook een financiële impact. Welke praktische verschillen manifesteren zich hier tussen de verschillende samenlevingsvormen? Bart Chiau: Bij gehuwden zijn beiden partners nodig om het huwelijk te beëindigen terwijl wettelijk en feitelijk samenwonenden eenzijdig een formeel einde kunnen maken aan hun relatie, wat een precaire situatie is. Eveneens het feit dat de wettelijk samenwonenden geen reservataire erfgenaam zijn, is een precaire situatie. Als je inwoont bij je partner, die volle eigenaar is van de woning, en hij draagt deze over aan zijn kinderen, dan sta je ingeval van relationele strubbelingen na het overlijden van je partner op straat en heb je geen recht op het vruchtgebruik. Kortom, met een goeie mix van een testament, schenkingen en levensverzekeringen kan je overlevende partner en je kinderen veel leed en centen bespaard worden.

“Zo grondig er bij de opmaak van een testament wordt nagedacht over wie precies wat toekomt, zo lichtzinnig wordt de begunstiging in een levensverzekeringscontract afgehaspeld.”

Wat de verzekeringsmakelaar hierbij aanbelangt is waar en hoe de levensverzekeringen in dit verhaal aan bod komen? Bart Chiau: Eerst wens ik een ander, wellicht nog belangrijker aspect toe te lichten. Immers, zo grondig er bij de opmaak van een testament wordt nagedacht over wie precies wat toekomt, zo lichtzinnig wordt de begunstiging in een levensverzekeringscontract afgehaspeld. Daar ligt dus een belangrijke taak voor de verzekeringsmakelaar weggelegd om het belang van een juiste begunstigingsclausule toe te lichten. Bij gehuwden kan je je partner op naam of generiek, met de term “echtgeno(o)t(e)” dus, als begunstigde aanduiden. Stel nu dat je je partner nog voor je met hem of haar trouwde, als begunstigde hebt aangeduid met zijn of haar eigennaam. Als je dan zouden scheiden van diezelfde partner en hertrouwen, blijft je ex-partner wel begunstigde. Op zo’n moment is het aan de verzekeringsmakelaar om hierover in overleg te gaan met de klant. Misschien wil deze het contract wel zo behouden omdat zijn ex-partner de natuurlijke ouder is van hun kinderen en hun opvoeding en financiële toekomst zo wil veilig stellen. Ook wanneer je kinderen aanduidt als begunstigden, geniet de generieke naamaanduiding “de kinderen” de voorkeur. Bij een generieke aanduiding komen nieuw geboren kinderen er automatisch bij. Als één van de kinderen vooroverleden is, dan komen zijn of haar kinderen in de plaats. Dat is niet het geval als je de kinderen op naam aanduidt. Tenslotte, het vermelden van enkel de term “de nalatenschap” in een begunstigingsclausule is te vermijden omdat schuldeisers dan beslag kunnen leggen om je eventuele schulden mee af te lossen. Maar ook omdat je met een levensverzekering kan afwijken van het erfrecht en met “de nalatenschap” als eerste begunstigde deze mogelijkheid teniet wordt gedaan. Dus best werken met subsidiaire begunstigde waarbij “de nalatenschap” als laatste in de rij van begunstigden komt te staan. In die optiek, ook zeker de klant aanraden om de begunstigden van de groepsverzekering bij zijn of haar werkgever na te kijken. Immers, de HR-medewerkers van je bedrijf zijn vaak niet zo vertrouwd met deze materie en vullen argeloos, meestal zonder de werknemer te consulteren, “de nalatenschap” in. Moest je als samenwonend koppel bijvoorbeeld kinderen hebben, kan het interessant zijn, om hen hier als begunstigden bij overlijden aan te duiden, omdat ze voor de leeftijd van 21 jaar dan geen successierechten hoeven te betalen. Ook de langstlevende huwelijkspartner hoeft geen successierechten te betalen. Het juiste gebruik van de begunstigingsclausule in het kader van successieplanning, is dus een handige tool die, zo merk ik tijdens opleidingen, minder gekend is.

Hoe kan een levensverzekering een alternatief zijn voor het testament? Denken we hierbij aan grootouders die bij hun overlijden de kleinkinderen een vooraf bepaald bedrag willen toekennen. Bart Chiau: Dit is inderdaad een interessante piste want zo kan je met een levensverzekering per grootouder, geheel vrij van successierechten, tot €12.500 per kleinkind voorzien. Verder onderscheidt de levensverzekering zich hier ten aanzien van het notarieel testament omdat je eenvoudig en kosteloos de begunstigde kan wijzigen, bijvoorbeeld wanneer je meent dat de levenswandel van een begunstigd kleinkind te veel afwijkt van de gulden middenweg. Of stel dat je de voorziene sommen voor je kleinkinderen alsnog zelf nodig hebt voor een kostelijke serviceflat, kan je de reserve als verzekeringsnemer ook eenvoudig opvragen, gedeeltelijk of volledig. Samenwonenden maken eveneens vaak gebruik van levensverzekeringen in het kader van hun wederzijdse bescherming en successieplanning. Je sluit een levensverzekering af op jouw hoofd met als begunstigde jouw partner. Een voordeel t.o.v. een testament is dat je ook hier weer de begunstigde te allen tijde eenvoudig en kosteloos kan wijzigen, bijvoorbeeld vanwege het einde van een relatie, maar enkel en alleen door de verzekeringsnemer. In de praktijk gaat het in deze context vaak om overlijdensverzekeringen die enkel in een uitkering voorzien bij overlijden van de verzekerde. Of je sluit een levensverzekering af waar van je partner verzekerde is en je duidt jezelf als begunstigde aan ingeval van overlijden van je partner. Is het voor samengestelde gezinnen ook zinvol om hun toevlucht te nemen tot levensverzekeringen? Wat zijn de mogelijkheden voor hen? Bart Chiau: Jazeker, want zo kan je met een levensverzekering effectief je feitelijk samenwonende partner, stief- of pluskinderen als niet wettelijke erfgenamen, toch begunstigen zonder hiervoor een schenking of testament te moeten laten opmaken. Weliswaar enkel voor maximaal het beschikbare gedeelte wat de helft van jouw nalatenschap is. Je eigen kinderen hebben als reservataire erfgenamen recht op de andere helft. De mogelijkheden zijn dus legio, ook om tussentijds begunstigden te wijzigen. Zijn er levensverzekeringsproducten waar de vrijheid van begunstiging niet mogelijk is of beperkt wordt? Bart Chiau: In de derde pensioenpijler (pensioensparen en langetermijnsparen) van het pensioensparen zit je wel gebonden qua begunstiging, wil je voldoen aan de voorwaarden om fiscaal voordeel te genieten. Zo moet de begunstigde van contracten met een uitkering bij overlijden de echtgeno(o)t(e), wettelijk samenwonende of een bloedverwant tot de tweede graad zijn. Kunnen we aldus besluiten dat er tijdens ‘the circle of life’ van klanten voor de verzekeringsmakelaars genoeg gelegenheden zijn om zijn betrokkenheid en adviserende rol in de verf te zetten? Bart Chiau: Klopt, vanaf de eerste plannen om samen te wonen, de geboorte van kinderen, een relatiebreuk, een nieuwe relatie, pensionering, kleinkinderen tot het overlijden, telkens is het aan de verzekeringsmakelaar om tijdig en deskundig in te spelen op de gewijzigde situatie.

HET BOEK “TROUWEN OF SAMENWONEN “ VAN BART CHIAU KAN ONLINE BESTELD WORDEN BIJ UITGEVERIJ PELCKMANS: • ISBN 978-94-6401-461-7 • Cover type Paperback • Aantal pagina’s 256 • Publicatiedatum 11 feb. 2022

Lees hierna:

Ontdek het FVF overnameplatform